| โดย เอมอร คชเสนี | 18 ธันวาคม 2553 14:08 น. |
สิ่ง แปลกปลอมติดคอ อาจมีตั้งแต่เล็กๆ น้อยๆ เช่น ก้างปลาติดคอ ไปจนถึงสิ่งแปลกปลอมขนาดใหญ่ที่อาจอุดกั้นทางเดินหายใจ และเป็นอันตรายถึงชีวิตได้
สิ่งแปลกปลอมที่ติดในปาก คอ หรือหลอดอาหาร ส่วนใหญ่จะพบสิ่งแปลกปลอมชนิดแหลมหรือมีคม เช่น ก้างปลา กระดูกไก่ กระดูกเป็ด ไม้กลัด จะทำให้มีอาการเจ็บคอเวลากลืนน้ำลายหรือกลืนอาหาร
ส่วนสิ่งแปลกปลอมที่ติดในกล่องเสียงและหลอดลม มักจะเป็นวัตถุที่มีความลื่น เช่น เมล็ดพืช เศษอาหาร กระดุม เหรียญ ซึ่งอาจทำให้หายใจขัด ตัวเขียว และเสียชีวิตได้
อันตรายที่อาจเกิดขึ้นและรุนแรงจนทำให้เสียชีวิตได้ คือ การที่ทางเดินหายใจถูกอุดตัน เนื่องจากมีสิ่งแปลกปลอมหลุดเข้าไปติดคาอยู่บริเวณทางเดินหายใจ ส่วนใหญ่มักจะเกิดขึ้นในเวลารับประทานอาหาร เช่น เคี้ยวอาหารไม่ละเอียดแล้วรีบกลืน กลืนอาหารพร้อมกับหายใจผิดจังหวะ หัวเราะขณะที่มีอาหารอยู่ในปาก มีอาหารปริมาณมากอยู่ในปากและพยายามกลืนอาหารทั้งหมด หรือดื่มน้ำขณะที่มีอาหารอยู่ในปาก ทำให้อาหารตกลงไปในหลอดลมแทนที่จะถูกส่งไปที่หลอดอาหารและไหลลงสู่ลำไส้ตาม กระบวนการย่อยอาหารปกติ
สองในสามของผู้ที่เกิดภาวะทางเดินหายใจอุดตันเสียชีวิตด้วยสาเหตุ เล็กน้อยเหล่านี้ ส่วนมากมักเกิดกับเด็กมากกว่าผู้ใหญ่ เนื่องจากพัฒนาการของฟันในเด็กเล็กยังไม่สมบูรณ์เต็มที่ การเคี้ยวอาหารจึงไม่ละเอียด เมื่อกลืนลงไปจึงอาจติดคอได้ อีกประการหนึ่งคือธรรมชาติของเด็ก เมื่อหยิบจับอะไรได้ก็มักจะเอาเข้าปาก ผู้ใหญ่จึงควรจะเอาใจใส่ดูแลให้มากเป็นพิเศษ
นอกจากนี้ ในผู้สูงอายุซึ่งใส่ฟันปลอมที่ไม่ได้มาตรฐาน ฟันปลอมอาจหลุดไปในระหว่างกลืนอาหาร ก็อาจเป็นสาเหตุหนึ่งที่ทำให้เกิดการอุดตันของทางเดินหายใจได้ ในทางตรงกันข้าม ผู้สูงอายุที่ไม่มีฟัน แต่ไม่ได้ใส่ฟันปลอม ก็อาจมีปัญหาเรื่องการบดเคี้ยวอาหาร และเป็นสาเหตุหนึ่งที่ทำให้เศษอาหารที่เคี้ยวไม่ละเอียดไปอุดกั้นทางเดิน หายใจได้เช่นกัน
การช่วยเหลือผู้ที่สิ่งแปลกปลอมอุดตันทางเดินหายใจต้องทำอย่างรวด เร็ว และถูกต้องที่สุด จะช่วยไม่ให้เสียชีวิต หรือพิการได้ โดยทั่วไปคนเราขาดอากาศหายใจได้ไม่เกิน 4-5 นาที หากนานกว่านั้นผู้ป่วยอาจมีโอกาสฟื้น แต่สมองบางส่วนอาจได้รับผลกระทบ บางรายอาจกลายเป็นเจ้าหญิงหรือเจ้าชายนิทราไปตลอดชีวิต
สัญญาณบ่งบอกว่ามีสิ่งแปลกปลอมอุดหลอดลม สังเกตได้จากผู้ป่วยเอามือจับที่คอ พูดไม่ออก ไม่มีเสียง นั่นคือผู้ป่วยพยายามที่จะหายใจ แต่ไม่สามารถทำได้ เนื่องจากอากาศไม่สามารถผ่านหลอดลมได้หรือผ่านได้น้อยมาก จะได้ยินเสียงลมวี๊ดๆ หรือเสียงครืดๆ ใบหน้า มือ และเล็บ เริ่มเปลี่ยนเป็นสีเขียว หยุดหายใจ และหมดสติในที่สุด
การปฐมพยาบาลผู้ป่วยที่สิ่งแปลกปลอมติดคอมีรายละเอียดค่อนข้างมาก จึงจะขอกล่าวในตอนต่อไป แต่หากเป็นก้างปลาเล็กๆ ติดคอ ให้กลืนน้ำอึกใหญ่ๆ หรือข้าวสุกเป็นก้อนๆ ขนมปังปอนด์ หรือขนมสาลี่ โดยไม่ต้องเคี้ยว ก้างปลาอาจจะหลุดไปเองได้ แต่หากทำแล้วยังไม่ดีขึ้นหรือเป็นก้างปลาขนาดใหญ่ อย่าพยายามเขี่ยหรือดึงออก ควรไปพบแพทย์เพราะอาจเกิดการบาดเจ็บและติดเชื้อได้
กรณีที่สิ่งแปลกปลอมหลุดจากคอลงไปในกระเพาะอาหาร ส่วนใหญ่ที่พบ ได้แก่ เหรียญ แหวน เข็มเย็บผ้า ตะปู เข็มกลัด ฯลฯ หากเป็นวัตถุขนาดใหญ่จะทำให้ลำไส้อุดตัน อาหารผ่านไม่ได้ หากเป็นวัตถุปลายแหลมอาจทิ่มตำกระเพาะอาหารและลำไส้จนทะลุ
การปฐมพยาบาลทำได้โดยให้ผู้ ป่วยรับประทานขนมปังปอนด์ ขนมฝรั่ง หรือขนมสาลี่ เข้าไปมากๆ จะช่วยเป็นตัวหุ้มหรือป้องกันไม่ให้วัตถุที่มีปลายแหลมแทงทะลุกระเพาะอาหาร หรือลำไส้ จากนั้นรีบนำส่งโรงพยาบาล เพื่อเอกซเรย์ว่าวัตถุอยู่ในตำแหน่งใด แล้วรักษาโดยการผ่าตัดเอาออก โดยระหว่างนั้นห้ามกินยาถ่ายเป็นอันขาด
ติดตามฟังรายการ “Happy & Healthy”
ทุกวันจันทร์-ศุกร์ เวลา 11.00-12.00 น.
ทางคลื่นของประชาชน คนนำปัญญา FM 97.75 MHz
และ www.managerradio.com
http://www.manager.co.th/QOL/ViewNews.aspx?NewsID=9530000177828