ผศ.ดร.นพ.วรุตม์ โล่ห์สิริวัฒน์
ภาควิชาศัลยศาสตร์
วิทยาการทางการแพทย์ ทำให้การผ่าตัดริดสีดวงทวาร เจ็บแผลน้อย ช่วยให้ผู้ป่วยฟื้นตัวเร็ว
“ริดสีดวงทวาร” เป็น โรคที่พบบ่อย ผู้ป่วยมักมาพบแพทย์ด้วยอาการถ่ายอุจจาระเป็นเลือดแดงสด หรือมีก้อนโผล่ขณะถ่ายอุจจาระ ริดสีดวงทวารเกิดจากการโป่งพองของหลอดเลือดขนาดเล็กบริเวณเยื่อบุช่องทวาร หนัก รวมถึงมีการหย่อนยานของเนื้อเยื่อเกี่ยวพันของเยื่อบุช่องทวารหนักด้วย ปัจจุบันเชื่อว่า มีสาเหตุหลายอย่างที่ทำให้เกิดริดสีดวงทวาร เช่น ภาวะท้องผูก และการเบ่งอุจจาระนานๆ เป็นต้น ส่วนการรับประทานอาหารที่มีกากใยน้อย อาหารรสจัด หรือดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ อาจกระตุ้นอาการของริดสีดวงทวารให้มากขึ้นได้ แต่ไม่ใช่สาเหตุหลัก
ริดสีดวงทวารแบ่งตามตำแหน่ง ออกเป็น 2 ชนิดคือ 1) ริดสีดวงทวารชนิดภายนอก (external haemorrhoids) ซึ่งปกคลุมด้วยชั้นผิวหนัง บ้างก็เรียกว่าติ่งเนื้อปากทวารหนัก และ 2) ริดสีดวงทวารชนิดภายใน (internal haemorrhoids) ซึ่งปกคลุมด้วยเยื่อบุลำไส้
ปัจจุบันมีวิธีมากมายในการรักษาโรคริดสีดวงทวาร ที่สามารถขจัดปัญหาโดยไม่ก่อให้เกิดความเจ็บปวด หรือความทุกข์ทรมาน ทั้งนี้ ขึ้นอยู่กับชนิดและระยะของริดสีดวงทวาร โดยหลักๆ แล้วมีการรักษาอยู่ 3 วิธี คือ การใช้ยา การรักษาโดยไม่ต้องผ่าตัด และการรักษาโดยการผ่าตัด
สำหรับการรักษาโดยการผ่าตัดนั้น เหมาะสำหรับรักษาริดสีดวงทวารชนิดภายใน ระยะที่ 3 (ริดสีดวงทวารยื่นพ้นปากทวารหนักขณะเบ่งถ่ายอุจจาระ และจะกลับเข้าที่ได้โดยต้องใช้นิ้วดันกลับ) และระยะที่ 4 (ริดสีดวงทวารยื่นออกมาตลอดเวลาไม่สามารถดันกลับเข้าที่ได้) นอกจากนี้ ยังใช้ผ่าตัดรักษาริดสีดวงทวารในรายที่มีภาวะการเกิดลิ่มเลือดเฉียบพลัน ซึ่งแพทย์อาจเลือกวิธีการระงับปวดในขณะผ่าตัดโดยให้ยาชาทางช่องน้ำไขสันหลัง (บล็อกหลัง) หรือฉีดยาชาเฉพาะที่รอบรูทวารหนัก ร่วมกับการฉีดยา หรือรับประทานยาแก้ปวดก่อนการผ่าตัด สำหรับเทคนิคการผ่าตัด ขึ้นกับจำนวนและชนิดของริดสีดวงทวารและความชำนาญของศัลยแพทย์ เช่น
1. ริดสีดวงทวาร 1-2 ตำแหน่ง อาจใช้อุปกรณ์พิเศษ Ligasure™ หรือ Harmonic scalpel™ ช่วยในการตัดริดสีดวงทวารโดยไม่ต้องใช้ไหมเย็บ หรือเย็บแผล
2. ริดสีดวงทวาร 3 ตำแหน่งขึ้นไป หรือมีการยื่นของเยื่อบุช่องทวารหนักออกมาทั้งหมด อาจใช้เครื่องมือตัดต่อเยื่อบุลำไส้ชนิดกลม ที่เรียกว่า stapled haemorrhoidopexy ในการตัดริดสีดวงทวารหนัก ซึ่งประกอบด้วย อุปกรณ์ที่สำคัญ 3 ส่วน คือ เครื่องมือสอดและถ่างทวารหนัก เครื่องมือช่วยเย็บ และเครื่องมือตัดเย็บหัวริดสีดวง โดยการตัดและเย็บนี้จะเกิดตามแนวเส้นรอบวงของช่องทวารหนัก ทำให้สามารถตัดหัวริดสีดวงออกได้ทุกหัวและไม่ทำให้รูทวารหนักแคบลง อีกทั้งแนวการเย็บแผลอยู่สูงกว่าปากทวารหนัก ผู้ป่วยจะไม่มีแผลภายนอกเลย และมีอาการปวดก้นหลังการผ่าตัดน้อยด้วย อย่างไรก็ตาม การผ่าตัดวิธีนี้ต้องเลือกผู้ป่วยให้เหมาะสมจึงจะได้ผลดี มีค่าใช้จ่ายค่อนข้างสูง และอาจเกิดภาวะแทรกซ้อนได้หากไม่ใช่แพทย์ผู้เชี่ยวชาญทำการผ่าตัด เช่น อาจเกิดภาวะรูทวารตีบ หรือมีรูทะลุจากช่องทวารหนักไปยังช่องคลอด เป็นต้น
รู้อย่างนี้แล้ว ถ้าคุณไม่อยากให้ตัวเองถึงขั้นผ่าตัดล่ะก็ ทำได้ง่ายกว่า ควรรับประทานอาหารที่มีใยอาหารมากขึ้น และปรับพฤติกรรมในชีวิตประจำวัน ได้แก่ ดื่มน้ำมากๆ วันละ 8-10 แก้ว ลดอาหารประเภทไขมัน ออกกำลังกายสม่ำเสมอ หลีกเลี่ยงการเบ่งอุจจาระนานๆ หรือนั่งอ่านหนังสือในขณะขับถ่าย เนื่องจากช่องทวารหนักจะขยาย และมีความดันต่อเยื่อบุช่องทวารหนักเพิ่มขึ้น หลีกเลี่ยงยาที่ทำให้ท้องผูกหรือท้องเสีย เป็นต้น และเมื่อมีอาการขับถ่ายผิดปกติ หรือถ่ายอุจจาระเป็นเลือดให้มาพบแพทย์เพื่อหาสาเหตุของโรค อย่านิ่งนอนใจ เข้าทำนอง “เป็นน้อย รักษาไว ได้ผลดีกว่า” ครับ
พบกิจกรรมดีๆ ที่ศิริราช ที่ปฏิบัติธรรมวันมาฆบูชางานสัปดาห์ปฏิบัติธรรมวันมาฆบูชา
• 27 ก.พ. - 2 มี.ค.55 ชุมนุมพุทธธรรมศิริราช จัดงานสัปดาห์ปฏิบัติธรรมวันมาฆบูชา ณ โถงอาคาร ๑๐๐ ปี สมเด็จพระศรีนครินทร์ รพ.ศิริราช เวลา 09.00-18.00 น. • 28 ก.พ.55 สภาอาจารย์ศิริราช จัดบรรยายให้ความรู้เรื่อง “มหันตภัยน้ำท่วม : ความเข้าใจและการเตรียมรับ” โดย รศ.ดร.เสรี ศุภราทิตย์ เวลา 13.00-16.00 น.ณ อาคาร ๑๐๐ ปี สมเด็จพระศรีนครินทร์ ชั้น 15